มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม

"...ก๋องปู่จา..ล้านนาไทย..."

โครงการก๋องปู่จาโรงเรียนวังเหนือวิทยา อำเภอวังเหนือ จังหวัดลำปาง สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 35 ก๋องปู่จา (กลองปูจา) เป็นเครื่องดนตรีที่มีความสำคัญต่อคนล้านนามาแต่โบราณ ปัจจุบันเป็นศิลปะ และวัฒนธรรมการแสดงที่ทรงคุณค่าควรแก่การอนุรักษ์ชนิดหนึ่ง เพื่อดำรงไว้ซึ่ง เอกลักษณ์ภูมิปัญญาพื้นบ้านของล้านนาก๋องปู่จา กับโรงเรียนวังเหนือวิทยา เริ่มใช้เป็นกิจกรรมการแสดงช่วยเหลือชุมชนในงานรื่นเริงต่างๆ ตั้งแต่ปี 2523 ต่อมาเริ่มสอนในกิจกรรมชุมนุม จนกระทั่ง ปี 2545 จังหวัดลำปาง สมาคมชาวเหนือ สภาวัฒนธรรมจังหวัดลำปาง และบริษัทปตท.จำกัดมหาชน ได้ฟื้นฟูศิลปวัฒนธรรมการ ตีก๋องปู่จา ของจังหวัดลำปางขึ้น โดยวิทยากรที่มีความรู้เรื่องก๋องปู่จา พ่อครูคำ กาไวย์ ศิลปินแห่งชาติ,พ่อครูมานพ ยารณะ ศิลปินแห่งชาติ,ครูบุญส่ง สิริฤทธิจันทร์ ครูภูมิปัญญาไทย สาขาศิลปกรรม และคณะอาจารย์จากวิทยาลัยนาฏศิลป์เชียงใหม่ มาให้ความรู้ ทั้ง 13 อำเภอในจังหวัดลำปาง และ นำเอาองค์ความรู้การตีก๋องปู่จาแต่ละอำเภอเข้าทำการแข่งขันชิงถ้วยพระราชทานสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาท ครั้งที่1 ตั้งแต่ปี 2545 จนกระทั่งถึงปัจจุบันปี2556 เป็นครั้งที่ 12ก๋องปู่จาหรือกลองบูชา เป็นมรดกทางวัฒนธรรมล้านนาที่มีมาแต่โบราณในอดีตก๋องปู่จาจะใช้ในพิธีกรรมทางศาสนาและบอกเหตุแจ้งเหตุต่างๆให้กับชาวบ้าน อีกทั้งยังใช้ตีในยามออกศึกเพื่อใช้ในการปลุกขวัญและกำลังใจให้กับทหาร ปัจจุบันมรดกล้านนาชิ้นนี้กำลังจะสูญหายไป แต่ก็ยังมีเยาวชนและครูภูมิปัญญาไทยร่วช่วยกันอนุรักษ์สืบสานเอาไว้ โดย นายบุญส่ง สิริฤทธิจันทร์ ครูชำนาญการพิเศษและครูภูมิปัญญาไทย สาขาศิลปกรรม โรงเรียนวังเหนือวิทยา อำเภอวังเหนือ จังหวัดลำปาง ได้คิดเทคนิคและวิธีการสอนโดยใช้กระดาษวาดเป็นรูปกลองฝึกแทนกลองจริง เป็นผลให้นักเรียนและเยาวชนได้ฝึกคราวละมากๆ อีกทั้งยังได้ มีการปรับปรุงท่วงทำนองเพลง รูปแบบการตี เพิ่มลีลาท่าทาง ได้คิดค้นรูปแบบการถ่ายทอดและเทคนิควิธีการสอนที่เข้าใจง่ายขึ้น จนได้รับรางวัล Best of the Best Practices ระดับประเทศ ของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน และรางวัลถ้วยพระราชทานจากสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาท 2 รางวัล งานทศวรรษก๋องปู่จาเทิดไท้องค์ราชัน ประจำปี 2554 งานแข่งขันตีก๋องปู่จานครลำปาง ประจำปี 2556ผลงานการแสดงที่พลิ้วไหวและสวยงามของนักเรียนโรงเรียนวังเหนือวิทยา ที่ปรากฏแก่สาธารณชน ในงานพิธีกรรมงานรื่นเริง เช่นงานกฐิน ผ้าป่า งานเฉลิมฉลอง ต่างๆ รวมถึงพิธีเปิดงานทั้งภาครัฐและเอกชน ปัจจุบันยังมีการนำออกเผยแพร่องค์ความรู้ตามสถานีโทรทัศน์ต่างๆเช่น รายการสปิริตออฟเอเชีย , ยอดคนย่นเวลา, วาไรตี้สี่ภาค , สมุดโคจร ของช่อง 5 รายการเพื่อนแก้ว , กบนอกกะลา , รายการล้านนาโลก ช่อง 9 รายการ ข่าวศิลปะบันเทิง,จังหวะ จะ เดิน ตอนเล่นของสูง ช่อง ไทยPBS ฯลฯ ปัจจุบันทีมงานลายเจิงฟิล์ม โดยนายบุญส่ง สิริฤทธิจันทร์ ได้นำออกเผยแพร่ตามสื่อต่างๆ เช่น facebook เข้าดูที่ บุญส่ง สิริฤทธิจันทร์ , เพจครุบุญส่งสิริฤทธิจันทร์ , วังเหนือวิทยานิวส์ , Wangnua Wittaya [FC] และ Youtube เข้าดูที่ BoonSongWangNuaWit ผลงานปรากฏในFacebook หรือ Youtube ครูบุญส่ง สิริฤทธิจันทร์ได้รังสรรค์ ผลงานออกมา ในรูปแบบการแสดง การตีก๋องปู่จา ที่ได้พัฒนาและบูรณาการเข้ากับการแสดงการฟ้อนดาบล้านนา การแสดงฟ้อนขันดอก ฟ้อนผางประทีป ฟ้อนเล็บ ฟ้อนเทียน โดยได้รับการสนับสนุนจาก คณะผู้บริหาร ครู นักเรียน คณะกรรมการสถานศึกษา สมาคมผู้ปกครองและครู สภาวัฒนธรรมจังหวัดลำปาง บริษัท ปตท.จำกัดมหาชน เพื่อให้ก๋องปู่จายังคงอยู่และกลับสู่สายตาของคนทั้งโลกด้วยความยิ่งใหญ่อีกครั้งหนึ่ง จากมรดกทางวัฒนธรรมล้านนา ได้พัฒนา สู่ความอลังการให้เป็นมรดกโลกสืบต่อไป ก๋องปู่จา โรงเรียนวังเหนือวิทยา อำเภอวังเหนือ จังหวัดลำปาง สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 35ได้รับรางวัลชนะเลิศ การแข่งขันตีก๋องปู่จานครลำปาง ชิงถ้วยพระราชทานสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาท ประจำปี 2556

ที่มา : http://www.obec.go.th/news/35753